Ολοκλήρωση ανάπτυξης και δοκιμής του διαστημικού οργάνου ASPIICS για την διαστημική αποστολή PROBA-3 του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Οργανισμού (ESA) με την συμμετοχή Ελληνικής ομάδας διαστημικής τεχνολογίας από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Στις 13 Δεκεμβρίου του 2021, το CentreSpatialdeLiège (CSL), το διάσημο ερευνητικό κέντρο ανάπτυξης, συναρμολόγησης, πιστοποίησης και βαθμονόμησης διαστημικών οργάνων και συστημάτων του Πανεπιστημίου της Λιέγης και το μεγαλύτερο του Βελγίου, ύστερα από επτά (7) έτη ανάπτυξης και δοκιμής σε συνεργασία με την ESA, ολοκλήρωσε τις δραστηριότητες ευθυγράμμισης και εξαντλητικής δοκιμής και παρέδωσε στην Βελγική εταιρία QinetiQ Space το διαστημικό όργανο ASPIICS, που αποτελεί το βασικό payload της διαστημικής αποστολής PROBA-3 της ESA που αναμένεται να εκτοξευθεί το 2023 από την Ινδία, (Βλ. σχετικό βίντεο: https://tinyurl.com/2p93bfrw)
Το διαστημικό όργανο ASPIICS (AssociationofSpacecraftforPolarimetricandImagingInvestigationoftheCoronaoftheSun) που έχει ως στόχο την μελέτη του ηλιακού στέμματος (solar corona), αναπτύχθηκε στο CSL με την υποστήριξη πολλών υπεργολάβων μεταξύ των οποίων και της Ελληνικής ομάδας διαστημικής τεχνολογίας (SpaceUpstream) του Εργαστηρίου Ψηφιακών Συστημάτων και Αρχιτεκτονικής Υπολογιστών (DSCAL) του ΕΚΠΑ υπό την ηγεσία του Καθηγητή Αντώνιου Πασχάλη, του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΠΑ, ως LocalInstrumentManager. Το εργαστήριο DSCAL, με την τεχνική επίβλεψη του Αναπληρωτή Καθηγητή Νεκτάριου Κρανίτη, του Τμήματος Αεροδιαστημικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΕΚΠΑ, ως SpaceElectronicsManager, παρέδωσε στο CSL για ενσωμάτωση στο διαστημικό όργανο ASPIICS, έναν πρωτοποριακό και καινοτόμο επιταχυντή υλικού σε τεχνολογία space-grade FPGA για την συμπίεση διαστημικών εικόνων σύμφωνα με το διαστημικό πρότυπο CCSDS 121.0 Lossless Data Compression, έχοντας ολοκληρώσει επιτυχώς όλους τους τεχνικούς ελέγχους ποιότητας, που εφαρμόζει η ESA για την παραλαβή διαστημικού υλικού που είναι κατάλληλο για χρήση σε διαστημικές αποστολές.
Η διαστημική αποστολή PROBA-3 της ESA αποτελεί την πρώτη πολιτική αποστολή παγκοσμίως που θα επιδείξει την καινοτόμο τεχνολογία της πτήσης δορυφόρων σε σχηματισμό (FormationFlying). Το διαστημικό όργανο ASPIICS είναι ένας γιγαντιαίος στεμματογράφος, που απαρτίζεται από ένα ζεύγος δορυφόρων σε απόσταση 144 μέτρων μεταξύ τους, που θα ευθυγραμμιστούν με τον Ήλιο στα 60.000 Km μακριά από την Γη, έτσι ώστε ο ένας δορυφόρος (Occulter) που φέρει δίσκο απόκρυψης διαμέτρου 1.4 μέτρων να μπλοκάρει πλήρως τον φωτεινό ηλιακό δίσκο από το δεύτερο δορυφόρο (Coronagraph) που φέρει το οπτικό όργανο, έναν ηλιακό στεμματογράφο τύπου Lyot.
Ένας από τους βασικούς στόχους του διαστημικού οργάνου ASPIICS είναι να επιλύσει ένα, άλυτο ως σήμερα αλλά πολύ σημαντικό επιστημονικό μυστήριο της Αστροφυσικής γενικότερα: γιατί η εξωτερική Ηλιακή ατμόσφαιρα (το Ηλιακό Στέμμα) είναι χιλιάδες φορές θερμότερη από τον Ηλιακό δίσκο (την Ηλιακή Φωτόσφαιρα). ToASPIICS θα μελετήσει επίσης τις εκτοξεύσεις στεμματικής μάζας (CoronalMassEjections, CMEs). Αυτές οι τεράστιες εκρήξεις καυτού πλάσματος (ιονισμένης ύλης) από τον Ήλιο είναι υπεύθυνες για τον Διαστημικό Καιρό (SpaceWeather) και έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη Γη. Το πείραμα αυτό θα επιτρέψει την συνεχή επιστημονική παρατήρηση του εντυπωσιακού Ηλιακού Στέμματος και της περιβάλλουσας ατμόσφαιρας του Ήλιου, που είναι ορατό από τη Γη μόνο κατά τη διάρκεια ολικών ηλιακών εκλείψεων, για λίγα μόνο λεπτά μια φορά κάθε χρόνο. Από Ελληνικής πλευράς, της επιστημονικής ομάδας που όρισε τις απαιτήσεις και θα μελετήσει τα δεδομένα που θα συλλέξει το διαστημικό όργανο ASPIICS ηγείται ο Ομότιμος Καθηγητής Κανάρης Τσίγκανος του Τμήματος Φυσικής του ΕΚΠΑ, που ήταν και από τους εισηγητές της αποστολής PROBA-3 και πρώτος εθνικός εκπρόσωπος στην ESA.
Επιπλέον, η διαστημική αποστολή PROBA-3 θα λειτουργήσει ως ένα επιστημονικό εργαστήριο σε τροχιά, επιδεικνύοντας καινοτόμες τεχνολογίες FormationFlying και ανοίγοντας νέους ορίζοντες στον έλεγχο της πλοήγησης των δορυφόρων.
Η Σχολή Θετικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών καινοτομεί και πρωτοπορεί στην Αεροδιαστημική Επιστήμη και Τεχνολογία, όχι μόνο στην έρευνα και στην ανάπτυξη, συμμετέχοντας σε σημαντικές διαστημικές αποστολές, αλλά και στην εκπαίδευση, προσφέροντας για πρώτη φορά στην Ελλάδα ολοκληρωμένα προγράμματα σπουδών, τόσο σε προπτυχιακό επίπεδο μέσω του Τμήματος Αεροδιαστημικής Επιστήμης και Τεχνολογίας (ΑΕΤ), όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο μέσω του Διιδρυματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ) με τίτλο "ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ, ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ και ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ» (Space Technologies, Applications and seRvices - STAR)" στο οποίο συμμετέχουν καθηγητές των Τμημάτων Αεροδιαστημικής Επιστήμης & Τεχνολογίας, Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών και Φυσικής του ΕΚΠΑ (http://star.uoa.gr).
